Ontregel de zorg: terminaliteitsverklaring niet langer nodig

Eind vorig jaar was er goed nieuws voor wijkverpleegkundigen: het is niet langer nodig om een terminaliteitsverklaring aan te vragen voor de inzet van extra zorg in de palliatieve terminale fase bij cliënten in de Zorgverzekeringswet (Zvw). In de praktijk bleek echter dat sommige zorgverzekeraars en zorgorganisaties hier toch om bleven vragen. Inmiddels is ook de terminaliteitsverklaring voor cliënten in de Wet langdurige zorg (Wlz) geschrapt. Een terminaliteitsverklaring is nu echt alleen nog nodig bij de aanvraag van een Zvw-PGB voor zorg in de palliatieve fase en bij een verhoging van het Wlz-PGB vanwege palliatief terminale zorg. Wijkverpleegkundige Jelle Reijngoudt is blij met dit schrappunt. “Dit zorgt voor meer regie in ons eigen werkveld.”

In de oude situatie moest de behandelend arts met een handtekening verklaren dat de levensverwachting van een cliënt niet langer dan drie maanden was. Zonder deze verklaring kon je als wijkverpleegkundige geen extra zorg - bijvoorbeeld nachtzorg - inzetten. Jelle: “Die grens van drie maanden werd strak gehanteerd. Terwijl inschatten of iemand binnen die grens valt lastig is, ook voor de huisarts. Hij ziet cliënten vaak eens per week en baseert zich vooral op medische gegevens, zoals bloeduitslagen. Wij zien cliënten iedere dag en baseren onze inschatting op het klinische beeld en op hoe iemand overkomt. Vaak merk je het als een cliënt ‘klaar’ is voor de dood.”

Wachten op een handtekening

De aanvraag van een terminaliteitsverklaring viel volgens Jelle wel mee, kwestie van een papiertje invullen. Een handtekening krijgen, kon echter veel tijd kosten. “Omdat niet alle organisaties werken met een beveiligd mailsysteem, moest je hier soms voor langsgaan bij de huisarts. Ook kwam het weleens voor dat de huisarts inschatte dat iemand nog langer dan drie maanden zou leven, terwijl wij dit anders inschatten.”

Vastleggen is voldoende

In de nieuwe situatie wordt van jou als wijkverpleegkundige verwacht dat je de situatie van de cliënt met de huisarts bespreekt. Samen beoordelen jullie of er intensievere zorg nodig is. Als wijkverpleegkundige bespreek je met de cliënt en zijn of haar naasten welke vorm van intensieve zorg gewenst is. De zorginzet en de conclusies van het overleg met de huisarts leg je vast in het zorgdossier. Dit moet voor de zorgverzekeraar opvraagbaar en navolgbaar zijn. Dit geldt voor zowel gecontracteerde als voor ongecontracteerde zorg. Op het moment dat een cliënt in de Wet langdurige zorg (Wlz) behoefte heeft aan extra zorg, is het bij een levensverwachting van minder dan drie maanden mogelijk om direct extra zorg in te zetten bovenop het bestaande budget van de cliënt. De onderbouwing van de extra zorginzet met daarbij de inschatting van de levensverwachting moet worden vastgelegd in het zorgleefplan.

Naar een hospice zonder terminaliteitsverklaring

Ook voor de toegang tot een hospice, bijna thuis huis, palliatieve unit of een eerstelijns verblijf (ELV) voor palliatieve zorg is geen terminaliteitsverklaring meer nodig. Als wijkverpleegkundige bespreek je met de huisarts of er intensievere zorg nodig is. En je bespreekt met de cliënt en zijn of haar naasten of een plek in een hospice gewenst is. In het zorgdossier moet worden vastgelegd of de palliatief terminale fase is aangebroken en wat de levensverwachting van de cliënt is. De verantwoordelijke coördinator in het hospice bepaalt, in samenspraak met andere zorgverleners, of de cliënt opgenomen kan worden. Is een verblijf in een ELV wenselijk? Dan bespreken en beoordelen de betrokken zorgverleners samen met de zorgaanbieder van het ELV of opname in een ELV passend is.

Heb vertrouwen

Dat een terminaliteitsverklaring in bovenstaande gevallen nu echt niet meer nodig is, gaat wijkverpleegkundigen volgens Jelle vooral tijd opleveren. En het zegt iets over de positie van de wijkverpleegkundige. “Het geeft ons meer regie in ons eigen werkveld. Inschatten of iemand achteruitgaat, is echt een taak van de wijkverpleegkundige. Heb vertrouwen in onze rol!” Het schrappunt heeft ook gevolgen voor de cliënt. Jelle: “De tijd die het oplevert kunnen wij investeren in de cliënt. En dankzij deze werkwijze kunnen we beter inspelen op de individuele wensen van cliënten.”

Uitzonderingen

Als je als wijkverpleegkundige een aanvraag voor een Zvw-PGB voor zorg in de palliatieve fase wil onderbouwen, heb je voorlopig dus nog wel een terminaliteitsverklaring nodig. Hetzelfde geldt voor de aanvraag tot verhoging van het Wlz-PGB vanwege palliatief terminale zorg. Er wordt nog verder onderzocht of er in deze gevallen een alternatief voor de terminaliteitsverklaring kan komen.

Vanaf begin 2020 kun je reageren op berichten via het nieuwe verenigingsplatform van V&VN. Wil je nu al een reactie kwijt? Praat mee op social media.