Verpleegkundigen en verzorgenden zien toename eenzaamheid

Verpleegkundigen en verzorgenden zien een duidelijke toename van eenzaamheid onder hun cliënten in de afgelopen vijf jaar. 58% van hen geeft dit aan in een peiling van V&VN. Tegelijkertijd stelt 51% dat ze door werkdruk en personeelstekorten de afgelopen jaren juist minder tijd heeft gekregen om eenzame cliënten te helpen. 81% beoordeelt de hiervoor beschikbare tijd als onvoldoende. Een verpleegkundige: “Je mag geen kopje koffie meer met je cliënt drinken. Tijd is op de minuut gepland, alleen voor noodzakelijke zorg is nog tijd”.

Verpleegkundigen en verzorgenden voelen zich verantwoordelijk voor hun cliënten en noemen het signaleren van eenzaamheid het belangrijkste wat zij kunnen doen. Ook het bespreekbaar maken van het met veel schaamte omgeven onderwerp, het organiseren en inschakelen van het sociale netwerk of het stimuleren van sociale contacten worden veel genoemd, net als het simpelweg bieden van een luisterend oor. Hoewel het signaleren en helpen doorbreken van eenzaamheid niet tot de kerntaken van de beroepsgroep behoort en ook niet door zorgverzekeraars wordt vergoed, ziet maar liefst 92% een belangrijke rol weggelegd voor zichzelf en de collega’s.

Meerderheid helpt in eigen vrije tijd

Vrijwel alle verpleegkundigen en verzorgenden (93%) ondernemen actie bij een eenzame cliënt. Een grote meerderheid van verpleegkundigen en verzorgenden (63%) blijft in zijn eigen vrije tijd bij de cliënt om een praatje te maken als ze zien dat hij of zij eenzaam is. Zij zien dat hun betrokkenheid gewaardeerd wordt. Een verzorgende: “Mijn eerste week in de thuiszorg kwam ik bij een dame die vertelde dat als de thuiszorg kwam dat haar hoogtepunt van de dag was. De rest van de dag zat ze alleen thuis en keek ze wat tv." 

Sterven in eenzaamheid

Gevraagd naar hun meest indrukwekkende ervaring rondom eenzaamheid, noemen opvallend veel verpleegkundigen en verzorgenden iemands sterfbed en de angst voor de dood. Een greep uit de citaten: “Een patiënt van 90 jaar vertelde dat iedereen om haar heen dood was. Dat ze naar iedere uitvaart was geweest, maar wie komt naar mijn uitvaart? Ik was totaal alleen aanwezig op de uitvaart van een bewoonster. Dit blijft mij altijd bij."

Meer aandacht, minder administratie

Sonja Kersten, directeur van V&VN: “Als je zo dicht bij mensen komt, zie je vaak als eerste hoe het echt met iemand gaat. En dus of iemand eenzaam is. Dat maatschappelijke probleem krijgen we niet als bij toverslag opgelost. Het is een symptoom van hoe we met elkaar, en vooral met ouderen, omgaan. Maar verpleegkundigen en verzorgenden kunnen het wel bespreekbaar maken, een luisterend oor bieden en mensen met elkaar in contact brengen. Het inschakelen van een sociaal netwerk, hoe klein ook, kan iemand echt al enorm helpen. Het is schrijnend dat de tijd daarvoor te vaak ontbreekt door werkdruk, personeelstekorten en administratieve rompslomp. Mensen blijven tot op steeds hogere leeftijd zelfstandig wonen. Hun kinderen en kleinkinderen wonen vaak op grote afstand, en het aantal mantelzorgers gaat de komende jaren dalen. Die tijd en aandacht zijn dus, naast de professionele inzet van verpleegkundigen en verzorgenden, keihard nodig.”

Pact voor de ouderenzorg

V&VN is één van de ondertekenaars van het Pact voor de Ouderenzorg, een initiatief van minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Samen met andere partijen willen we eenzaamheid bij ouderen signaleren en doorbreken, goede zorg en ondersteuning thuis organiseren en de kwaliteit van de verpleeghuiszorg verbeteren, zodat ouderen de zorg en aandacht krijgen die ze verdienen. Het aantal 75-plussers stijgt de komende jaren naar verwachting van 1,3 miljoen naar 2,1 miljoen in 2030.

Peiling

De peiling is uitgezet onder de Leden van V&VN. De respons bedroeg 1.021.