Wat betekent het Integraal Zorgakkoord voor de wijkverpleging?

V&VN heeft het Integraal Zorgakkoord (IZA) getekend, een samenwerkingsplan dat tussen 2023 en 2026 moet zorgen voor meer passende, preventiegerichte, duurzame en gedigitaliseerde zorg in ons land. Maar wat betekent het IZA voor de professionals in de wijkverpleging? Voorzitter Bianca Buurman beantwoordt in een korte serie vragen hierover.

De wijkverpleging krijgt een nóg belangrijkere rol in het zorglandschap. Waarom?

“De komende jaren wordt er steeds meer zorg thuis gegeven: ziekenhuiszorg, palliatieve zorg, GGZ-zorg, verpleeghuiszorg. Het idee is om meer mensen zorg thuis te laten krijgen en dat thuis ook steeds meer kan met behulp van technologie. Daar hebben we de wijkverpleging echt voor nodig; we kunnen niet zonder deze belangrijke beroepsgroep. Het betekent wel wat voor het wijkverpleegkundig vak: er zijn steeds meer mensen met complexe zorgvragen thuis. Dat vraagt investeren in opleiden, in preventie, in acute zorg thuis. Dat is ook goed: bij ouderen leidt ziekenhuiszorg thuis tot minder complicaties.”

Wat kan een medewerker in de wijk aan preventie doen en waarom?

“Als je ziektes of bepaalde situaties voorkomt, kunnen mensen langer thuis blijven. De gedachte is dat door preventie minder behandelingen of medicijnen nodig zijn.  Dat kan gaan om primaire preventie. Denk er bijvoorbeeld aan dat steeds meer jonge kinderen te zwaar zijn. In Amsterdam is er een project dat Gezond Gewicht heet; hier werken verpleegkundigen met de gemeente en scholen eraan om een gezondere en sportievere omgeving te creëren. We zien nu dat dit project daar werkt; er is sprake van afvlakking van het gewicht. De stijgende lijn is weg. Daarmee voorkom je dus dat deze kinderen later in het ziekenhuis belanden vanwege overgewicht of dat ze medicijnen moeten nemen tegen diabetes.” Daarnaast is zorggerelateerde preventie van belang. Die richt zich op preventie van complicaties van chronische ziekten. Daardoor kan een ziekenhuisopname voorkomen kan worden, of een crisissituatie bij dementie.”

Hoe krijgen collega's de tijd hiervoor?

“In IZA is afgesproken dat er tijd, ruimte en financiering voor preventie komt. Waar je je op focust hangt natuurlijk wel van de wijk af. In de ene wijk kan dementie een groot probleem zijn, in een andere wijk kunnen het schulden zijn. Zorgmedewerkers in de wijk hebben een goed oog voor kwetsbare ouderen en kunnen, als ze de tijd hebben, voorkomen dat deze ouderen in een crisissituatie terechtkomen. Om de administratielast te verminderen is er nu wetgeving aangenomen waardoor gegevens gemakkelijk kunnen worden uitgewisseld. Daardoor houden medewerkers in de wijk meer tijd over voor cliënten. Maar ook door meer technologie in te zetten, kan je tijd over houden. Denk aan de mogelijkheid om op afstand te monitoren met slimme technologie.”

Wordt in IZA wel of niet geïnvesteerd in de wijkverpleging?

“Er is -terecht- onrust ontstaan omdat in het akkoord staat dat 600 miljoen euro niet is besteed. De zorgverzekeraars stuurden de afgelopen jaren namelijk enorm aan op doelmatigheid. Dat is niet goed en heeft geleid tot verschraling in de wijkverpleging. In IZA is nu afgesproken dat geld dat beschikbaar is, ook móet worden uitgegeven. Vanaf 2023 tot en met 2026 wordt er elk jaar meer geld in de wijkverpleging geïnvesteerd. Dit jaar gaat er 3,2 miljard naar de wijk en dat is volgend jaar 3,8 miljard. Dit loopt op tot 4,1 miljard in 2026. Dit geld gaat naar opleiden, ruimte om aan preventie te doen, kwaliteit van zorg en overlegtijd. We gaan er bovenop zitten om er zeker van te zijn dat het geld ook wordt uitgegeven. De werkgevers in de wijk moeten dit ook terugzien in de tarieven.”

Klopt het dat er geen medewerkers in de wijk bij komen tot 2026?

“Nee, dat klopt niet. Juist in de wijk willen we het aantal professionals laten groeien. In de komende jaren wordt 150 miljoen euro geïnvesteerd in het opleiden en behouden van verzorgenden, verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten in de wijk. Er zal ook fors worden ingezet op meer stagiaires. Veel studenten met een mbo- of hbo-zorgopleiding lopen stage in de ziekenhuizen. Ze komen amper in aanraking met de wijkverpleging. Nu is afgesproken dat tijdens de opleiding meer aandacht voor de wijk komt. We hebben echt meer mensen in de directe zorg nodig, gezien het ziekteverzuim en een vergrijzingsuitstroom van 25% in de komende jaren.

Daarom zijn in IZA afspraken gemaakt om het werk in de verpleging en verzorging aantrekkelijker te maken. Zoals een volledige stagevergoeding en de genoemde vermindering van administratieve lasten. Op dit moment is 1 op de 6 Nederlanders werkzaam in de gehele zorgsector. In het akkoord staat dat dit niet kan groeien tot 2026, omdat de zorg dan onbetaalbaar wordt en er ook personeel nodig is in andere sectoren. Als het gaat om dat ‘niet mogen groeien’, gaat het om zorgmedewerkers die niet in de directe patiëntenzorg werken. Denk aan de lagen met managers.”

De wijkverpleging lijkt wel het antwoord op het grote zorgvraagstuk.

“Er gaat inderdaad veel veranderen. De verpleeghuiszorg zal voor een groot deel naar de wijk gaan. De vraag is of dat ook gaat lukken. Is er niet teveel optimisme dat zo’n beetje alle zorg thuis kan worden gegeven? Is het wel effectief en beter om ouderenzorg in de thuissituatie te laten plaatsvinden in plaats van op één locatie? En zijn de investeringen hiervoor wel genoeg, moet daar niet meer naartoe? Dat zijn vragen die zeker leven.”