Zo gaan deze verpleegkundigen in hun organisatie aan de slag met de 'Wet Zeggenschap'

Zaterdag 1 juli is het zover. Dan gaat de nieuwe uitbreiding van de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz) in. In die zogenoemde ‘Wet Zeggenschap in de Zorg’ staat een belangrijke bepaling. Zorgorganisaties moeten verpleegkundigen, verzorgenden IG, verpleegkundig specialisten en andere zorgverleners in de gelegenheid stellen invloed uit te oefenen op het zorgbeleid. We spreken twee verpleegkundige leden van de Professionele Adviesraad van Careyn die bij hun raad van bestuur een voorstel hebben neergelegd om meer invloed te krijgen op het zorgbeleid.

Wijkverpleegkundigen Caroline Smeets en Marcel Wagenaar zijn blij dat de wet vanaf 1 juli wordt uitgebreid. “We zien het als een mooi uitgangspunt”, trapt Marcel Wagenaar af, die ook voorzitter is van de Professionele Adviesraad (PAR) bij Careyn. “Je merkt dat zo’n wet dus wel nodig is om die zeggenschap vorm te geven in je organisatie.” Caroline Smeets, tevens vicevoorzitter van de PAR bij Careyn, vult aan: “Het is een beschrijvende wet, er zitten geen boetes aan vast bijvoorbeeld. We hebben gekeken hoe we het zo kunnen beschrijven dat we ook meer zeggenschap kunnen pákken.”

Beide verpleegkundigen trokken de stoute schoenen aan en schreven samen met Irma de Hoop, verpleegkundig specialist AGZ en GGZ en mede-regie-PAR-lid bij Careyn, een notitie - een voorstel. Daarmee stapten ze naar hun raad van bestuur om de zeggenschap van zorgprofessionals te borgen. “Of dat eng was? Nee, dat viel wel mee”, zegt Caroline. “We hadden als doel ons voorstel op de agenda van de raad van bestuur te krijgen. En daaraan ging een gedegen onderzoek vooraf, dus we kwamen beslagen ten ijs.”

Tussen wal en schip

Ze vervolgt: “We hebben eerst onze achterban geraadpleegd. Dialoogsessies gehouden met collega’s die ook geïnteresseerd waren in de uitbreiding van de Wet zeggenschap. We vroegen tijdens die bijeenkomsten wat zij nou belangrijk vonden over zeggenschap. Er leefden vragen over de zorg voor mensen met bijvoorbeeld ernstige obesitas, verslaving of een psychische aandoening. Zorgprofessionals willen graag in staat worden gesteld om zorg te leveren aan mensen die nu tussen wal en schip dreigen te vallen. Ze willen meedenken over de vorm waarin zij dat kunnen doen. Denk ook aan de behoefte van vakgroepen waarin kan worden gewerkt aan vakinhoudelijke onderwerpen en thema’s die actueel zijn.”

“Met deze en andere opmerkingen hebben we een notitie geschreven die we hebben voorgelegd aan ons bestuur. Maar we hebben ook aan de raad van bestuur gevraagd wat zij vinden van zeggenschap en hoe zij dat voor zich zien. Gelukkig zag onze raad ook in dat zeggenschap nodig is en reageerden ze constructief, want dat is wel belangrijk. Dan zie je een nieuwe notitie ontstaan die we weer hebben voorgelegd aan onze achterban en nu gaan we het nog een keer bespreken met de raad van bestuur.”

Marcel Wagenaar: “Collega’s willen graag meer zeggenschap, maar weten vaak niet zo goed hoe ze dat moeten aanpakken en toepassen. We hoorden ook regelmatig van verpleegkundigen en verzorgenden de vraag of ze wel zeggenschap hadden, of ze dit of dat wel mochten. Die nieuwe wet grijpen we dus aan om het bewustzijn over zeggenschap en het nemen van leiderschap te vergroten.”

Minder enthousiasme

Bij Careyn zijn ze voortvarend aan de slag gegaan. Maar wat doe je als je collega’s minder enthousiasme of interesse tonen? Caroline: “Ik kan me niet voorstellen dat niemand in je organisatie interesse heeft in meer invloed, in meer zeggenschap. Dus richt je pijlen op de mensen die wél willen. En anders heeft het misschien wel te maken met je eigen aanstekelijkheid. Als je je directeur, die geen verpleegkundige is, laat bepalen of jij een infuus mag zetten, dan maak je ze al bewust van hun zeggenschap. Ieder namelijk z’n vak. Je moet mensen dan ook voeden met goede voorbeelden, contact zoeken via dialoogsessies. Maar ook, mocht je organisatie daarover beschikken, als Verpleegkundige Adviesraad of PAR laten zien wat je wil bereiken. Wij hebben bijvoorbeeld een video opgenomen met als thema 'Als je je niet laat horen, dan word je ook niet gehoord'. Zo’n filmpje kan ook helpen.”

Beiden benadrukken dat zeggenschap niet betekent: ‘Ik zeg iets en dus moet het worden gedaan.’ Ze vinden dat zeggenschap leidt tot een gedegen besluit dat je met elkaar neemt. Ook niet onbelangrijk, het gaat volgens hen altijd om de patiënt, de kwaliteit van zorg en het meekrijgen van je collega’s. Marcel: “Het is gebleken dat zeggenschap bijdraagt aan werkgeluk, wat weer bijdraagt aan de kwaliteit van zorg en dus goed is voor je patiënt. En uiteindelijk aan een gezonde organisatie waarvoor je werkt. Het hangt allemaal met elkaar samen.”

Cultuurverandering

Het is nu aan de raad van bestuur van Careyn om te reageren op de notitie die bij hen is neergelegd. “We zijn nu op het punt gekomen dat we het gaan aanbieden als ongevraagd advies. Dan is het ook meteen officieel. Maar het is geen gouden standaard waarin staat beschreven hoe je zeggenschap precies formuleert. Het zal ongetwijfeld ook trial & error zijn. Wat werkt wel goed en wat niet en die punten moet je monitoren, evalueren en bijstellen”, stelt verpleegkundig specialist en mede-regie-PAR-lid Irma de Hoop.

De drie verpleegkundigen van Careyn hebben nog wel een gouden tip voor andere organisaties. “Wees niet bang om het uit te proberen. Want het hoeft niet meteen perfect te zijn. Heb geen koudwatervrees. Kijk waar je komt als je gewoon begint. Maar het is ook een cultuurverandering, dus ga wennen aan het idee dat je zeggenschap hebt, invloed kunt uitoefenen.”